Over het project
De Ecole Escale is een school voor buitengewoon onderwijs type 5 en ligt in het psychiatrisch ziekenhuis La Ramée in Ukkel. De school biedt haar gehospitaliseerde leerlingen de mogelijkheid om bij te leren over een reeks milieu-onderwerpen. Zowel binnen als buiten kunnen ze samen dingen ontdekken en realiseren. Dat gaat zelfs zo ver, dat ze een impact hebben op het dagelijkse leven in het ziekenhuis.
Verschillende keren per jaar nodigt het educatieve team een vijftiental aanwezige leerlingen uit om deel te nemen aan een ‘Eco-School’-week. Tijdens die week wordt er bijvoorbeeld geëxperimenteerd met tuinieren, worden er nestkastjes gebouwd, brengen ze een bezoek aan het Museum voor Natuurwetenschappen of wordt er een breiworkshop georganiseerd.
“Een van de bijzonderheden van onze school is dat het variërende aantal leerlingen dat naar de therapeutische school komt”, vertelt Cédric Vanaudenhove, leerkracht chemie en biologie en coördinator van de school. “Bovendien komen de leerlingen uit de hele Franse Gemeenschap, en dat zorgt voor zeer boeiende gesprekken!” De adolescenten zijn tussen 12 en 20 jaar oud en komen doorgaans naar de therapeutische school met eetstoornissen, relatiestoornissen, depressies, na een zelfmoordpoging of zelfs een schoolfobie. Sommigen gaan ook helemaal niet meer naar school. Ze komen voor een maand of langer en volgen per dag 120 minuten Frans, wiskunde, talen, geschiedenis-aardrijkskunde of wetenschappen. De rest van hun dag is gevuld met medische afspraken en opvolging door het verplegend personeel of de opvoeders. Daarnaast is er in hun programma ook tijd voor manuele therapeutische activiteiten, beeldhouwen, handwerk, debatten en collectieve creaties.
In die veranderende context varieert het programma dus week na week, in functie van de behoeften van de leerlingen en hun leeftijd. Vijf jaar geleden is de school met een milieuproject gestart. In september 2018 kreeg ze daarbovenop het Eco-Schools-label. Dat label is een mooie erkenning en een blijk van waardering voor alle acties die werden gerealiseerd, maar werkt ook motiverend om nog beter te doen. «Telkens een nieuwe leerling start, krijgt hij een welkomstmap”, vertelt Cédric Vanaudenhove. «Die map bevat informatie over het label van de school, de werking van het gebouw om het milieuvriendelijker te maken en de daarbij horende gebruikscharters. Denk bijvoorbeeld aan afval sorteren, het gebruik van verlichting, verwarming en water. De charters worden collectief opgesteld en regelmatig herschreven samen met de leerlingen tijdens hun taallessen. We vragen aan iedere nieuwe leerling om dat charter te ondertekenen.“
Tijdens de jaarlijkse ‘Eco-School’-weken worden milieuthema’s in de kijker gezet en worden er voor de jongeren terreinbezoeken of ontmoetingen met externe personen georganiseerd. Zo brengen ze bijvoorbeeld een bezoek aan het Museum voor Natuurwetenschappen, BELEXPO, de tentoonstelling Biodivercity of de pedagogische boerderij in Ukkel. Daarnaast worden er films getoond, zoals Tomorrow of Tout s’accélère. Andere voorbeelden van activiteiten zijn het volgen van debatten of uitwisselingsdagen rond fair trade, zelf kleding maken, habitats, transport, landbouw, pesticiden of afval. Tijdens die uitwisselingsdagen wordt er een speeddating georganiseerd over die verschillende thema’s. Aan elke tafel kunnen de leerlingen dan opschrijven wat hen bezighoudt. Vervolgens bespreken ze tijdens een rondetafelgesprek de thema’s die hen interesseren en ze sluiten de week af met een concrete of collectieve actie. Zo maken ze bijvoorbeeld samen een deken in patchwork, een deodorant of ander verzorgingsproduct, maken ze een voederbakje voor de vogels in de winter of een mand om krantenpapier in te verzamelen of planten ze aardappelen volgens verschillende teeltmethoden om te bekijken op welke manieren ze groeien. Tijdens de chemieles vergeleken de leerlingen de fysieke eigenschappen van enkelvoudige zuivere stoffen (metalen en niet-metalen) in het kader van het thema afval.
De school wil die uitdagingen bovendien opnemen in de dagelijkse schoolpraktijken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan dubbelzijdig afdrukken, het gebruik van kladpapier, het plaatsen van vuilnisbakken om afval te sorteren, minder elektriciteit verbruiken en minder verwarmen, beter letten op het openen en sluiten van ramen, deelname aan de actie Dikketruiendag van GoodPlanet Challenges en de installatie van een ‘groene muur’ met actuele artikels over milieuthema’s, … Tal van voorbeelden die getuigen van een dagelijkse inzet.
De projecten blijven echter niet beperkt tot de school zelf! In het ziekenhuis werden immers ook sensibiliseringaffiches opgehangen en ook daar werden er sorteerbakken geplaatst op vraag van de school. In het kader van de Franse les, schreven de leerlingen ook een brief naar de verantwoordelijken van het ziekenhuis om te vragen om hun fruit en tussendoortjes niet meer systematisch te verpakken. Ze gaven ook aan dat ze bereid zijn om drinkbussen te gebruiken en een verzamelpunt voor gebruikte batterijen te installeren. Het ziekenhuis is ook gestart met de procedure om het Label Ecodynamische Onderneming te bekomen. Sindsdien worden er regelmatig eco-comités georganiseerd over deze mooie projecten.
Tot slot staan ook deze acties nog gepland voor de toekomst: nestkastjes maken samen met een schrijnwerkersatelier, toegang tot een naburige moestuin voor de leerlingen en het gebruik van papier met ecolabel in de school en het ziekenhuis. Want Ecole Escale gaat verder op weg naar een groene verandering!
Hélène Colon voor Réseau IDée
