Operatie Re-creatie: Campus Saint-Jean Fondamental et Primaire
Kleuter- en lager onderwijs – 545 leerlingen
Ninoofsesteenweg 142-144, 1080 Sint-Jans-Molenbeek
Inrichtende macht: Campus Saint-Jean vzw
Het doel van Operatie Re-creatie is om speelplaatsen om te vormen tot gemengde en kwaliteitsvolle natuurlijke speel- en ontspanningsruimten en tegelijkertijd een verkoelende groene plek in de wijk te brengen.
De “Campus Saint-Jean” is een van de 20 geselecteerde Brusselse scholen.
Meer over het project Operatie Re-creatie.
Bekijk hieronder vhet verloop van het project van deze school.
Nieuwsfeed
Oktober 2022: het plan van de toekomstige speelplaats is afgerond!
Na de werkzaamheden: 16% doorlaatbare oppervlakte. Hieronder: een immersieve rendering van de toekomstige speelplaats.
November 2021: ontmoeting tussen volwassenen en uitwisselingen over de uitdagingen van een collectief project
Een project van deze omvang kan beangstigend zijn. Het is belangrijk om een collectieve dynamiek tot stand te brengen.
OPERATIE RE-CREATIE: MOEILIJKHEDEN EN WEERSTAND OVERWINNEN
Tijdens een cocreatieworkshop hebben leerkrachten en leden van de Campus Saint-Jean-school in Molenbeek hun bezorgdheid geuit over het project om hun speelplaats opnieuw in te richten en te vergroenen. Elk proces van verandering brengt natuurlijk enige bezorgdheid met zich mee. Een realiteit die werd overwonnen tijdens de workshop die werd georganiseerd in het kader van het project Operatie Re-creatie.
Eerst dromen en dan aan de slag. 6 december komt eraan en het vijftiental volwassenen overweegt om een lange brief naar de Sint te sturen. “Beperk je verbeelding niet”, stelt projectmanager Laurence bij 21 Solutions voor. Makkelijk gezegd, maar voor veel deelnemers niet zo makkelijk uit te voeren.
Droom versus werkelijkheid
“Het is moeilijk om jezelf te projecteren. We blijven in hokjes denken”, zegt leerkracht Charlotte. Op de tafel liggen tientallen ideeën op papier: wilgenhutten, groene wanden, houten buitenspeeltuigen, waterlopen, enz. “Bomen planten is niet mogelijk door de aanwezigheid van kelders op bijna de hele speelplaats”, zegt een van de betrokkenen. “Laten we niet pessimistisch zijn”, zegt een andere. Agathe, landschapsarchitect bij Ecorce, is er om bepaalde vooroordelen weg te nemen. “Het is niet omdat hier een plaat onder ligt, dat er niets gedaan kan worden.
Herinrichten, sensibiliseren, informeren
De vrees betreft onder meer het gedrag van de kinderen, zegt Diana, opvoedster. 
“Als je een fonteintje plaatst, zullen ze water naar elkaar gooien. Daar moet dan een opvoeder naast staan. Hetzelfde geldt voor een zandbak”, vertelt zij bezorgd, gezien het beperkte aantal personeelsleden. “Ik denk dat we kunnen rekenen op een verandering in de gewoonten van de kinderen. Zij zullen hierover geïnformeerd en voorgelicht moeten worden. Nu vervelen ze zich in op de speelplaats waardoor ze elkaar nog meer irriteren. Bovendien kunnen we ook nog meer structurele veranderingen overwegen, zoals gespreide speeltijden” stelt Samantha Kezbari, een van de directrices, gerust.
En het onderhoud van zo’n speelplaats?
“De wens om de speelplaats te beplanten mag dan al unaniem zijn. Er is ook bezorgdheid over het onderhoud. Maar hierop kan worden geanticipeerd, want het pedagogisch potentieel is enorm”, aldus Jean-Gauthier. Motivatie is er bovendien ook nu al. “Wanneer kunnen we helpen?”, vraagt een moeder van een leerling, ongeduldig met het vooruitzicht van een participatieve verbouwing.
Afgestemd op en met de kinderen
Het ogenblik is aangebroken om het cocreatieproject van de ouders te vergelijken met dat van de kinderen. Houten boomstammen om op te zitten en te springen, een waterfontein om drinkbussen te vullen, struiken om je in te verstoppen…”Ook zij dachten aan de Sint.” De reflectie loopt uit op algemeen gelach. “Zonder barrières op te werpen, zijn ze redelijk geweest en vragen ze geen onbetaalbare dingen,” merkt een leerkracht op. Droom en werkelijkheid kunnen uiteindelijk samengaan!
November 2021: de kijk van de experten op de beperkingen
Ik wil echt dat we ambitieus zijn voor dit project, we gaan ons niet beperken tot klimop en gekleurde muren
Het is normaal dat de gebruikers de ruimte naar hun hand willen zetten. Het is aan hen om na te denken over wat zij willen veranderen.
HERAANLEG VAN DE SPEELPLAATS: EEN AMBITIEUS PROJECT
Is het altijd mogelijk om bomen te planten op een speelplaats? Hoe de ruimte te vergroenen met inachtneming van de veiligheidsnormen? Dit is een uitdaging voor de Campus ‘Saint-Jean’ in Molenbeek.
De speelplaats werd 5 jaar geleden volledig heraangelegd en geasfalteerd, maar vertoont structurele problemen. Het lange, smalle terrein werd tussen 2014 en 2016 gerenoveerd. “Ik was betrokken bij het renovatieproject van de school. De volledig verharde speelplaats was toen al een feit. We hebben ze enkel vernieuwd”, zegt architect Minh Son Doan. Vandaag werkt hij mee aan de cocreatieworkshop, die ruim 15 volwassenen, leerkrachten en leden van de school samenbrengt. Doelstelling: samen nadenken over de herinrichting van de toekomstige speelplaats.
De evolutie van het project
Toen Minh Son Doan meedeed aan het eerste renovatieproject, had de schooldirectie maar één verzoek: “We moesten twee zones hebben, gescheiden door een hek: een kleutergedeelte met een zachte vloerbedekking en dat voor de basisschool in asfalt”, legt hij uit. Vandaag wordt die scheiding net als heel hinderlijk ervaren: “Zou het mogelijk zijn om het metaal te vervangen door bamboe en idealiter een modulaire scheidingswand te hebben?”, vraagt Samantha Kezbari, een van de directrices.
De beperkingen van het terrein
Tijdens de cocreatieworkshop deed de verbeelding
haar werk en bleven ideeën opborrelen. “Drastische veranderingen zullen gecompliceerd zijn omdat zich onder het grootste deel een kelder bevindt, de diepte van de ophoging is slechts 60 cm. Er is slechts een breedte van 1,3 m aan de zijkant”, onderstreept de architect. De dromen gaan echter in de richting van “geplante grote bomen”, zoals leerkracht Jean-Gauthier Heymans laat weten. Het risico bestaat dat deze wens niet zal worden vervuld, maar er zijn alternatieven: “We kunnen de voorkeur geven aan struiken, klimplanten”, antwoordt Agathe Raimbault, landschapsarchitect bij Ecorce en verantwoordelijk voor het ontwerp van het herinrichtingsproject.
De veiligheidsnormen
Als het over speelplaatsen gaat gelden veiligheidsregels. “Een brandweerwagen moet de achterkant van de speelplaats kunnen bereiken. Het is een echte beperking”, zegt Minh Son Doan. Aan lef ontbreekt het de ontwerpers van vandaag echter niet. “Het is inderdaad een uitdaging. Wij zullen waarschijnlijk kiezen voor eenvoudige maar daarom niet minder innoverende oplossingen”, voegt Agathe Raimbault eraan toe. Dit stelt de school gerust wat betreft haar wil tot verandering en de ambitie die zij in het project wenst te leggen.
Werkdocumenten
Fotogalerij
Spel over biodiversiteit en groene en blauwe netwerken in de stad – Ontdekken van de diensten die de natuur biedt
Audit van de biodiversiteit op de speelplaats
De huidige speelplaats
Artikel geschreven door Bee-Com Dies – Fanny Leroy. ©Foto’s: Bénédicte Maindiaux.
